CJI ચંદ્રચુડના આદેશથી ન્યાયની દેવીની નવી ‘મૂર્તિ’ બની : અંગ્રેજોના સમયની જૂની મૂતિ ન્યાયની દેવી જસ્ટિસયાની હતી

હવે કાયદો આંધળો નહીં દેખાય જીરા, સુપ્રિમ કોર્ટના જજોની લાઈબ્રેરીમાં ન્યાયની દેવીની નવી મૂર્તિ લગાવવામાં આવી છે. આ મૂર્તિમાં નવી વાત એ છે કે ન્યાયની દેવીની આંખો પર બાંધેલી પટ્ટી ઉતારી દેવાઈ છે. અને તેના એક હાથમાં ત્રાજવું અને બીજા હાથમાં તલવારની જગ્યાએ બંધારણનું પુસ્તક રાખવામાં આવ્યું છે.

આ નવી પ્રતિમાનો ઓર્ડર CJI DY ચંદ્રચુડે આપ્યો છે. તેનો હેતુ એ સંદેશ આપવાનો છે કે દેશમાં કાયદો આંધળો નથી અને તે સજાનું પ્રતીક નથી. જૂની પ્રતિમા પર આંખે બાંધેલી પટ્ટી દર્શાવે છે કે કાયદાની નજરમાં દરેક સમાન છે. જ્યારે તલવાર સત્તા અને અન્યાયને સજા કરવાની શક્તિનું પ્રતીક હતું.

જો કે, પ્રતિમાના જમણા હાથમાં ભીંગડા રાખવામાં આવ્યા છે, કારણ કે તે સમાજમાં સંતુલનનું પ્રતીક છે. સ્કેલ દર્શાવે છે કે અદાલત કોઈ નિષ્કર્ષ પર પહોંચતા પહેલા બંને પક્ષોની હકીકતો અને દલીલોને જુએ છે અને સાંભળે છે.

આ પ્રતિમાને બ્રિટિશ શાસનના વારસાને પાછળ છોડવાના પ્રયાસ તરીકે જોવામાં આવી રહી છે.તાજેતરમાં, ભારત સરકારે બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન અમલમાં આવેલા ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) કાયદાની જગ્યાએ ભારતીય ન્યાય સંહિતા (BNS) કાયદો લાગુ કર્યો હતો. લેડી ઑફ જસ્ટિસની પ્રતિમામાં ફેરફાર કરવાને પણ આ કડી હેઠળ લેવાયેલું પગલું ગણી શકાય.

CJI ઓફિસ સાથે સંકળાયેલા અગ્રણી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, CJI  માને છે કે ભારતે બ્રિટિશ વારસામાંથી આગળ વધવું જોઈએ. તે માને છે કે કાયદો આંધળો નથી, તે દરેકને સમાન રીતે જુએ છે. તેનો અર્થ એ કે કોર્ટ પૈસા, સંપત્તિ અને સમાજમાં વર્ચસ્વના અન્ય પરિમાણોને જોતી નથી.

સૂત્રના જણાવ્યા અનુસાર, આ જ કારણ હતું કે CJI એ લેડી ઑફ જસ્ટિસનો લુક બદલવાની વાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે, પ્રતિમાના એક હાથમાં બંધારણ હોવું જોઈએ, તલવાર નહીં, જેથી દેશને સંદેશ મળે કે બંધારણ પ્રમાણે ન્યાય મળે છે. તલવાર હિંસાનું પ્રતીક છે, પરંતુ અદાલતો બંધારણીય કાયદા અનુસાર ન્યાય આપે છે.

રોમન પૌરાણિક કથાઓની ન્યાયની દેવી ‘જસ્ટિસિયા’ છે, જે રોમન પૌરાણિક કથાઓની ન્યાયની દેવી છે. રોમન સમ્રાટ ઓગસ્ટસ ન્યાયને મુખ્ય ગુણોમાંનો એક ગણતો હતો. તેમના પછી, સમ્રાટ ટિબેરિયસે રોમમાં જસ્ટિટિયાનું મંદિર બનાવ્યું. જસ્ટિસિયા ન્યાયની ગુણવત્તાનું પ્રતીક બની ગયું હતું જેની સાથે દરેક સમ્રાટ તેના શાસનને સાંકળવા માંગતો હતો.

સમ્રાટ વેસ્પાસિયને તેની છબી સાથે સિક્કા માર્યા, જ્યાં તે ‘જસ્ટિટિયા ઓગસ્ટા’ નામના સિંહાસન પર બેઠી હતી. તેમના પછીના ઘણા સમ્રાટોએ પોતાને ન્યાયના રક્ષકો જાહેર કરવા માટે આ દેવીની છબીનો ઉપયોગ કર્યો.

વિશ્વના ઘણા દેશોમાં, ન્યાયની દેવીની આ પ્રતિમા અદાલતો, કાયદાકીય કચેરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં જોઈ શકાય છે.