2010 થી 2020ના દાયકામાં મુસ્લિમોની વસ્તીમાં સૌથી મોટો વધારો 2050 સુધીમાં ભારત મુસ્લિમોની સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ બની જશે

2010 થી 2020 દરમિયાન, મુસ્લિમ સમુદાય દુનિયામાં સૌથી ઝડપથી વિકસતા ધાર્મિક જૂથ તરીકે ઉભરી આવ્યો છે, જ્યારે વૈશ્વિક વસ્તીમાં ખ્રિસ્તી ધર્મનો હિસ્સો ઘટ્યો છે. જોકે, ઘટાડા છતાં, ખ્રિસ્તી ધર્મ હજુ પણ વિશ્વનો સૌથી મોટો ધાર્મિક જૂથ છે.

આ આંકડા પ્યુ રિસર્ચ સેન્ટરના તાજેતરના અહેવાલ 2010 થી 2020 સુધી વૈશ્વિક ધાર્મિક લેન્ડસ્કેપ કેવી રીતે બદલાયો’ માં બહાર આવ્યા છે. તેમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આગામી 25 વર્ષોમાં, ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ મુસ્લિમો ધરાવતો દેશ બનશે.

અહેવાલ મુજબ, મુસ્લિમ વસ્તીમાં 347 મિલિયનનો વધારો થયો છે, જે અન્ય તમામ ધર્મોની સંયુક્ત વૃદ્ધિ કરતા વધુ છે. વૈશ્વિક સ્તરે, મુસ્લિમોનો હિસ્સો 2010 માં 23.9% થી વધીને 2020 માં 25.6% થયો છે.

આ વૃદ્ધિ મુખ્યત્વે ઉચ્ચ જન્મ દર અને યુવા વસ્તી જેવા વસ્તી વિષયક પરિબળોને કારણે હતી. પ્યુના વરિષ્ઠ વસ્તીશાસ્ત્રી કોનરાડ હેકેટે કહ્યું કે, મુસ્લિમોમાં બાળકોનો જન્મ દર મૃત્યુ દર કરતા વધારે છે, અને તેમની સરેરાશ ઉંમર (24 વર્ષ) બિન-મુસ્લિમો (33 વર્ષ) કરતા ઓછી છે. આ ઉપરાંત, ધાર્મિક પરિવર્તનનો આ વધારામાં ખૂબ ઓછો ફાળો છે.

મુસ્લિમ વસ્તીમાં સૌથી વધુ વૃદ્ધિ એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં જોવા મળી હતી, જ્યાં વિશ્વની સૌથી મોટી મુસ્લિમ વસ્તી રહે છે. 2010 થી 2020 દરમિયાન આ પ્રદેશમાં મુસ્લિમ વસ્તીમાં 16.2%નો વધારો થયો છે. મધ્ય પૂર્વ-ઉત્તર આફ્રિકા ક્ષેત્રમાં મુસ્લિમો વસ્તીના 94.2 % છે, જ્યારે સબ-સહારન આફ્રિકામાં તે 33 % છે.

અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે 2010 થી 2020 દરમિયાન હિન્દુઓની વસ્તીમાં 12 %નો વધારો થયો છે, જે વૈશ્વિક વસ્તી વૃદ્ધિના લગભગ સમાન છે. 2020 માં હિન્દુઓની સંખ્યા 1.2 અબજ હતી, જે વૈશ્વિક વસ્તીના 14.9 % છે. ભારતમાં હિન્દુઓની વસ્તી 2010 માં 80 % થી થોડી ઘટીને 2020 માં 79 % થઈ ગઈ છે, જ્યારે મુસ્લિમ વસ્તી 14.3 % થી વધીને 15.2 % થઈ છે.

ભારતમાં મુસ્લિમ વસ્તીમાં 35.6 મિલિયનનો વધારો નોંધાયો છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે હિન્દુ ધર્મમાં રૂપાંતરનો દર અત્યંત ઓછો છે, અને તેમનો પ્રજનન દર વૈશ્વિક સરેરાશ જેટલો છે – તેથી જ તેમનો હિસ્સો સ્થિર રહ્યો છે.

પ્યુ રિપોર્ટ મુજબ, હિન્દુ અને યહૂદી વસ્તી વૈશ્વિક વસ્તી વૃદ્ધિ સાથે તાલ મિલાવી રહી છે. ભારત, નેપાળ અને મોરેશિયસમાં હિન્દુઓ સૌથી મોટો ધાર્મિક જૂથ છે. ભારતમાં હિન્દુઓનો હિસ્સો થોડો ઘટ્યો હોવા છતાં, તે હજુ પણ દેશની વસ્તીમાં સૌથી મોટો હિસ્સો બનાવે છે.

પ્યુ રિસર્ચ મુજબ, જો વર્તમાન વસ્તી વિષયક વલણ ચાલુ રહે તો, 2050 સુધીમાં મુસ્લિમ વસ્તી (2.8 અબજ) અને ખ્રિસ્તી વસ્તી (2.9 અબજ) લગભગ સમાન થઈ શકે છે. ભારત 2050 સુધીમાં ઇન્ડોનેશિયાને પાછળ છોડીને વિશ્વનો સૌથી મોટો મુસ્લિમ વસ્તી ધરાવતો દેશ બની શકે છે. હિન્દુ વસ્તી 1.4 અબજ સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે, જે વૈશ્વિક વસ્તીના લગભગ 14.9% હશે.

મુસ્લિમ સમુદાયમાં ઝડપી વસ્તી વૃદ્ધિ તેમની પ્રમાણમાં યુવાન વસ્તી અને ઉચ્ચ પ્રજનન દરને કારણે છે. 2010 માં, વિશ્વના 35% મુસ્લિમો 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના હતા. આ અન્ય કોઈપણ ધાર્મિક જૂથની તુલનામાં સૌથી વધુ હતું. આ પછી હિન્દુઓનો ક્રમ આવ્યો, જેમાં 31% બાળકો 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના હતા.

મુસ્લિમ વસ્તીનો વિકાસ મુખ્યત્વે તેમની યુવાન વસ્તી વિષયક અને ઉચ્ચ પ્રજનન દરને કારણે છે. 2015-2020 ના ડેટાના આધારે, એક મુસ્લિમ મહિલા સરેરાશ 2.9 બાળકોને જન્મ આપે છે, જ્યારે બિન-મુસ્લિમ મહિલાનો આંકડો 2.2 છે. વધુમાં, મુસ્લિમ વસ્તીનો ત્રીજો ભાગ 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના છે, જે ભવિષ્યમાં વધુ વૃદ્ધિની શક્યતા દર્શાવે છે.

બૌદ્ધ ધર્મમાં ઘટાડો
અહેવાલમાં એ પણ ખુલાસો થયો છે કે મુખ્ય ધાર્મિક જૂથોમાં, બૌદ્ધ ધર્મમાં ઘટાડો જોવા મળતો એકમાત્ર જૂથ હતો. આનું કારણ વૃદ્ધાવસ્થાની વસ્તી અને ચીનમાં વસ્તી વૃદ્ધિ દરમાં ઘટાડો છે, જ્યાં બૌદ્ધ વસ્તી સૌથી વધુ છે.

ખ્રિસ્તી ધર્મમાં ઘટાડો, ‘નાસ્તિકો’માં વધારો
વિશ્વમાં ખ્રિસ્તીઓની સંખ્યા 2.18 અબજથી વધીને 2.3 અબજ થઈ ગઈ, પરંતુ તેમનો વૈશ્વિક હિસ્સો 30.6% થી ઘટીને 28.8% થયો. આ ઘટાડો મુખ્યત્વે ધાર્મિક ત્યાગને કારણે થયો હતો, ખાસ કરીને યુરોપ, ઉત્તર અમેરિકા અને ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા પ્રદેશોમાં. હેકેટના મતે, ‘પુખ્ત વયે ખ્રિસ્તી બનતા દરેક વ્યક્તિ માટે, ખ્રિસ્તી ધર્મમાં ઉછરેલા ત્રણ લોકો તેને છોડી દે છે.’

તેનાથી વિપરીત, ધાર્મિક રીતે બિનસંબંધિત અથવા ’નાસ્તિકો’ની સંખ્યા 270 મિલિયન વધીને 1.9 અબજ થઈ ગઈ, જે વૈશ્વિક વસ્તીના 24.2% છે. આ જૂથ મુસ્લિમો પછી બીજો સૌથી ઝડપથી વિકસતો જૂથ છે. નોંધપાત્ર રીતે, એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્ર, ખાસ કરીને ચીન, ‘નાસ્તિક’ વસ્તીના 78.3% લોકોનું ઘર છે.

ધાર્મિક પરિવર્તનની દ્રષ્ટિએ હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો સૌથી સ્થિર
પ્યુ રિપોર્ટમાં એ પણ ખુલાસો થયો છે કે ધાર્મિક પરિવર્તનની દ્રષ્ટિએ હિન્દુ અને મુસ્લિમ સમુદાયો સૌથી સ્થિર છે. સરેરાશ, 100 માંથી માત્ર એક પુખ્ત વ્યક્તિ મુસ્લિમ અથવા હિન્દુ ધર્મ છોડી દે છે અથવા તેમાં જોડાય છે.