75 વર્ષ જૂના બિલ્ડિંગમાંથી હવે સીધું આધુનિક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર : મંત્રીઓને મળશે નવું સરનામું કર્તવ્ય ભવન ,
સરકારી મંત્રાલયો અને વિભાગોને નવી જગ્યા મળશે, પીએમ મોદી આજે CCSના પ્રથમ ભવનનું ઉદ્ઘાટન કરશે
કર્તવ્ય પથની બંને બાજુએ બની રહેલા કર્તવ્ય ભવનોમાં કેન્દ્ર સરકારના તમામ મંત્રાલયો અને વિભાગો ટૂંક સમયમાં જોવા મળશે. સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ હેઠળ, કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગો માટે આવી કુલ 10 ઇમારતો બનાવવામાં આવનાર છે.
આમાંથી કર્તવ્ય ભવન-3 તૈયાર છે, તેનું ઉદ્ઘાટન આજે બપોરે 12.15 વાગ્યે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા કરવામાં આવશે. તેઓ સાંજે 6 વાગ્યે કર્તવ્ય પથ પર એક જાહેર સભાને પણ સંબોધિત કરશે. પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ થયા પછી, ભાડા તરીકે ખર્ચવામાં આવતા 1500 કરોડ રૂપિયાની બચત થશે.
કર્તવ્ય ભવન-3 એક અત્યાધુનિક ઇમારત છે, જે સેન્ટ્રલ વિસ્ટાનો ભાગ છે. તે વિવિધ સરકારી મંત્રાલયો અને વિભાગોને એક છત નીચે લાવવાના ઉદ્દેશ્યથી ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય કાર્યને વેગ આપવા, સંકલન વધારવા અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આ ઇમારતને નાગરિક-કેન્દ્રિત શાસનના વડા પ્રધાન મોદીના વિઝનને સાકાર કરવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું માનવામાં આવે છે.
લગભગ 1.5 લાખ ચોરસ મીટરના વિસ્તારમાં ફેલાયેલા આ અત્યાધુનિક ઓફિસ સંકુલમાં બે બેઝમેન્ટ અને સાત માળ (ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર + 6 માળ) છે. તેમાં ગૃહ મંત્રાલય, વિદેશ મંત્રાલય, ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલય, MSME મંત્રાલય, કર્મચારી અને તાલીમ વિભાગ, પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલય અને મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સલાહકાર (PSA) ની કચેરીઓ હશે.
હાલમાં, ઘણા મુખ્ય મંત્રાલયો શાસ્ત્રી ભવન, કૃષિ ભવન, ઉદ્યોગ ભવન અને નિર્માણ ભવન જેવી જૂની ઇમારતોમાંથી કાર્ય કરે છે, જે 1950 અને 1970 ના દાયકા વચ્ચે બનાવવામાં આવી હતી.
◙ રિસાયકલ અને રિન્યુએબલ
આ ઇમારતમાં સુરક્ષિત અને આઇટી-સક્ષમ કાર્યસ્થળો, સ્માર્ટ એન્ટ્રી સિસ્ટમ્સ, ઇલેક્ટ્રોનિક સર્વેલન્સ અને કમાન્ડ સેન્ટર્સ, સોલાર પેનલ્સ, સોલાર વોટર હીટર અને ઇ-વ્હીકલ ચાર્જિંગ સ્ટેશન જેવી સુવિધાઓ છે. તે ગંદા પાણીના પુન:ઉપયોગ, ઘન કચરા વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીઓ સહિત પર્યાવરણને અનુકૂળ બાંધકામને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે. ઇમારતને ઠંડુ રાખવા અને બાહ્ય ધ્વનિ પ્રદૂષણ ઘટાડવા માટે ખાસ કાચની બારીઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે.
◙ 30 ટકા ઓછી ઉર્જા વપરાશ
ડ્યુટી આ ઇમારત 30 ટકા ઓછી ઉર્જા વપરાશ માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે. ઉર્જા બચત કરતી LED લાઇટ્સ, જરૂર ન હોય ત્યારે લાઇટ બંધ કરવા માટે સેન્સર, પાવર સેવિંગ સ્માર્ટ લિફ્ટ્સ અને પાવર વપરાશનું સંચાલન કરવા માટે એક અદ્યતન સિસ્ટમ ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવી છે.
◙ ટૂંક સમયમાં અન્ય ઇમારતો પણ સંપૂર્ણપણે તૈયાર થઈ જશે
શહેરી બાબતોના મંત્રી મનોહર લાલ ખટ્ટરે મંગળવારે નવનિર્મિત કર્તવ્ય ભવન-3 ના સભાગૃહમાં પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે કર્તવ્ય ભવન-1 અને કર્તવ્ય ભવન-2 પણ આવતા મહિના સુધીમાં પૂર્ણ થઈ જશે. બંનેનું કામ લગભગ અંતિમ તબક્કામાં છે. અન્ય સાત પ્રસ્તાવિત ઇમારતો પણ એપ્રિલ 2027 સુધીમાં પૂર્ણ થઈ જશે.
આ પ્રોજેક્ટ પર લગભગ 1000 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ કરવામાં આવશે. મંત્રાલયો માટે બનાવવામાં આવી રહેલી આ ઇમારતોમાં ટેકનોલોજી, સુરક્ષા અને પર્યાવરણીય મિત્રતાનું સંપૂર્ણ ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું છે. સમગ્ર ઇમારત પર દેખરેખ રાખવા માટે એક કમાન્ડ સીસીટીવી સેન્ટર પણ બનાવવામાં આવ્યું છે, જ્યાંથી પરિસર અને અંદરના કોરિડોર પર નજીકથી નજર રાખવામાં આવશે.
ખાસ વાત એ છે કે, કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગો માટે આ નવી બનેલી ઇમારતોને પહેલા કોમન સેન્ટ્રલ સેક્રેટરીએટ (CCS) નામ આપવામાં આવ્યું હતું. આ ડ્યુટી ઇમારતોને મેટ્રો લાઇન સાથે જોડવા માટે, ઇન્દ્રપ્રસ્થ મેટ્રો સ્ટેશનથી એક નવી લાઇન બનાવવાનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો છે.
► હાલની ઇમારતો 75 વર્ષ જૂની છે
એક પ્રશ્નના જવાબમાં મંત્રી ખટ્ટરે કહ્યું કે, મંત્રાલયો માટે નવી અને અતિ-આધુનિક ઇમારતો બનાવવાની જરૂર હતી કારણ કે તેમની હાલની ઇમારતો 1950 થી 1970 ની વચ્ચે બનાવવામાં આવી હતી. આ બધી જૂની થઈ ગઈ છે, તેમની વાર્ષિક જાળવણી ખૂબ ખર્ચાળ બની ગઈ છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે, હાલમાં કેન્દ્ર સરકાર પાસે લગભગ 55 મંત્રાલયો અને 93 વિભાગો છે. આમાં હાલમાં કૃષિ ભવન, શાસ્ત્રી ભવન, ઉદ્યોગ અને નિર્માણ ભવન વગેરે સાથે ઉત્તર અને દક્ષિણ બ્લોકનો સમાવેશ થાય છે.
► નોર્થ અને સાઉથ બ્લોક સંપૂર્ણપણે ખાલી કરવામાં આવશે
ડ્યુટી બિલ્ડીંગ તૈયાર થતાં જ, નોર્થ અને સાઉથ બ્લોકમાં હાજર તમામ મંત્રાલયોને ત્યાંથી ખસેડવામાં આવશે. બંને બ્લોક ખાલી કરવામાં આવશે અને તેમાં ભારતનું એક અદ્ભુત સંગ્રહાલય બનાવવામાં આવશે. આ દરમિયાન, માળખા સાથે કોઈપણ રીતે છેડછાડ કર્યા વિના, મહાભારત યુગથી આજ સુધીના દેશના ઇતિહાસ, કલા અને સંસ્કૃતિને તેમાં પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે.
કેન્દ્રીય મંત્રી મનોહર લાલે જણાવ્યું હતું કે સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટનું આ કામ ડિસેમ્બર 2031 સુધીમાં પૂર્ણ થશે. આમાં વડાપ્રધાન માટે નવા રહેઠાણો અને કાર્યાલયો પણ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. આ માટેની પ્રક્રિયા પણ શરૂ કરવામાં આવી છે.
► કર્તવ્ય ભવન-3: એક નજરમાં
કુલ વિસ્તાર– 1.50 લાખ ચોરસ મીટર
ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર વિસ્તાર– 40 હજાર ચોરસ મીટર
કુલ માળ– બે ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર સહિત કુલ દસ માળ
પાર્કિંગ ક્ષમતા – 600 કાર
બેઠક વ્યવસ્થા – વર્ક હોલ અને કેબિન
સામાન્ય સુવિધાઓ – યોગ, ઘોડિયાઘર, મેડિકલ રૂમ, કાફે, બહુહેતુક હોલ
24 મુખ્ય કોન્ફરન્સ હોલ, 45 વ્યક્તિઓની બેઠક ક્ષમતા
26 નાના કોન્ફરન્સ હોલ, 25 વ્યક્તિઓની બેઠક ક્ષમતા
67 મીટિંગ રૂમ અથવા વર્ક હોલ, દરેકમાં નવ લોકોની ક્ષમતા
લિફ્ટ – 27, સેન્ટ્રલાઇઝ્ડ એર કન્ડીશનીંગ, એસ્કેલેટર – બે
► કૃષિ, ઉદ્યોગ, બાંધકામ અને શાસ્ત્રી ભવન ટૂંક સમયમાં તોડી પાડવામાં આવશે :
સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ હેઠળ, કૃષિ ભવન, ઉદ્યોગ ભવન, શાસ્ત્રી ભવન અને બાંધકામ ભવન ટૂંક સમયમાં તોડી પાડવામાં આવશે. તેમાં હાજર તમામ મંત્રાલયોને ખાલી કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવી છે.
આ સમય દરમિયાન, કેટલાક મંત્રાલયો આગામી બે વર્ષ માટે ભાડાની ઇમારતોમાં પણ શિફ્ટ થઈ રહ્યા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે નવી ડ્યુટી ઇમારતો બનાવવામાં આવતાની સાથે જ આ બધા મંત્રાલયો અને વિભાગો તેમને શિફ્ટ કરવામાં આવશે.
